Kampania Gdańsk miastem równości
Różni i Równi
Dariusz Wołodźko
Urząd Miejski w Gdańsku
Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska
Nie ma miejsca na żadne „ale” w kwestii elementarnych praw człowieka i obywatela, w kwestii równości i równego traktowania. Kampania ma zwracać uwagę na różne aspekty równości, które dotyczą każdego z nas. Mieszkańcy Gdańska są wrażliwi i rozumieją potrzeby innych, ale z pewnością znajdą się także tacy, którzy nigdy nie mieli możliwości uświadomienia sobie, jak to jest żyć z poczuciem wykluczenia i odrębności. Kampania skierowana jest do wszystkich gdańszczanek i gdańszczan, po to żebyśmy umieli odkryć wrażliwość, zauważyć drugiego człowieka i jego potrzeby.
Gdańsk miastem dla wszystkich – taki jest główny cel kampanii społecznej, która trwa już drugi rok. Głównymi jej założeniami są równe prawa oraz sprzeciw wobec mowy nienawiści, hejtu i dyskryminacji.
Kampania społeczna Gdańsk Miastem Równości realizowana jest od lutego 2022 r. Działania na rzecz tolerancji i równego traktowania prowadzone są jednocześnie przez wiele miejskich instytucji i jednostek.
Wspólnota przeciw przemocy i dyskryminacji
W Polsce ochrona przed dyskryminacją leży w kompetencjach Państwa i jego organów. Jednak, słuchając potrzeb mieszkańców, Gdańsk zdecydował się na podjęcie działań w tym zakresie. Celem kampanii jest także tworzenie lokalnej kontrnarracji dla radykalizujących się postaw społecznych w kraju oraz budowanie wspólnoty sprzeciwiającej się przemocy motywowanej uprzedzeniami w przestrzeni publicznej miasta, szczególnie po morderstwie prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza.
Dla kogo kampania?
Kampania skierowana jest do szerokiego grona odbiorców, w szczególności do bystanders, czyli osób, które są świadkami dyskryminacji, ale nie czują się na siłach lub nie wiedzą, jak na nią zareagować. Dlatego z kampanii dowiemy się, jak reagować na przemoc i dyskryminację w otoczeniu. Celem kampanii jest upowszechnienie informacji, gdzie szukać wsparcia w przypadku dyskryminacji lub gdzie skierować osobę, która jej doświadcza.
Różne obszary dyskryminacji
Kampania obejmuje sześć przesłanek dyskryminacji (każdej przypisano inny kolor w identyfikacji wizualnej) i dodatkowo sytuację społeczno-ekonomiczną jako wpływającą na każdą osobę. Kampanię współtworzą osoby z grup wykluczonych, które są jej ambasadorami.
W kampanii poruszane są takie obszary dyskryminacji jak: pochodzenie, płeć, wiek, niepełnosprawność, orientacja psychoseksualna, światopogląd, sytuacja ekonomiczna czy wykształcenie.
Osiem minut, dziewięć ludzkich historii
Na początku czerwca ubiegłego roku w amfiteatrze Parku Oruńskiego odbyła się inauguracja gdańskiego Święta Wolności i Praw Obywatelskich, podczas którego pokazano premierowo spot promujący kampanię Gdańsk Miastem Równości. To krótki, niezwykle poruszający film z osobistymi wyznaniami dziewięciorga gdańszczanek i gdańszczan, pięknymi zdjęciami Igora Polaniewicza i muzyką Smolika. Wystąpili w nim: Paweł Szymkowiak, Emilia Mirek, Susanna Izzetdinova, Anna Butrym, Paulina Pohl, Radzisław Jusis, Nina Abe, Danuta Sowińska i Michał Milka.
Filmy, poradnik, debaty, citylighty, internet
Kampania jest realizowana na wielu polach. Jej głównym narzędziem są filmy, reklama w przestrzeni miasta (m.in. na autobusach miejskich), poradnik dotyczący pomocy instytucjonalnej dla grup wykluczonych, gry miejskie poświęcone różnorodności społecznej czy debaty organizowane w czasie lokalnych uroczystości.
W internecie można obejrzeć spoty, których bohaterami są mieszkańcy i mieszkanki Gdańska oraz ich historie. Pierwszymi bohaterkami spotów były Susanna Izzetdinova (Tatarka, muzułmanka, samotna matka czwórki dzieci, która przyjechała do Polski z Krymu) i Paulina Pohl (mieszkanka Gdańska, od ponad 20 lat z doświadczeniem niepełnosprawności).
Informacje pojawiły się także na terenie miasta m.in. w postaci bilbordów i citylightów, a także w mediach społecznościowych i na stronach partnerów miasta. Głównym miejscem kampanii w internecie jest strona Gdańskiego Centrum Równego Traktowania. W działania propagujące postawy oraz idee równościowe włączone zostały także miejskie jednostki i partnerzy miasta
Gdański Fundusz Równości
Najistotniejszym elementem kampanii jest Gdański Fundusz Równości, który służy edukacji antydyskryminacyjnej i obywatelskiej w dzielnicach. W ramach Funduszu mieszkańcy mogą zdobyć małe granty i realizować w swoim sąsiedztwie edukację o prawach człowieka, działania budujące więzi sąsiedzkie czy edukację o różnorodności. Na Fundusz przeznaczono 100 tys. zł w 2022 r. i 130 tys. zł w 2023 r. Kampania realizowana będzie do końca 2023 r., zaś Fundusz będzie działał także w kolejnych latach.
Nowatorstwo i kompleksowość
Większość gdańskich inicjatyw jest pionierska w skali kraju i stanowiła inspirację dla innych miast. Zespół zaangażowany w ich tworzenie i realizację od 2018 r. regularnie uczestniczy w spotkaniach i konferencjach, na których dzieli się dobrymi praktykami, nie tylko w Polsce, ale i za granicą (np. w Brukseli w czasie pracy grupy wysokiego szczebla ds. wsparcia ofiar przestępstw z nienawiści).
To, co wyróżnia działania gdańskie, to ich kompleksowość i przekrojowość: oferowane wsparcie zakłada jego dostosowanie do potrzeb osoby, której jest udzielane, dotyczy wszystkich przesłanek dyskryminacji, w tym dyskryminacji krzyżowej (intersekcjonalnej), czyli nierównego traktowania wynikającego z różnych przesłanek jednocześnie. Ponadto wsparcie udzielane jest w sposób partycypacyjny: od stworzenia polityki równościowej po jej realizację i monitorowanie efektów. Gdańsk zachęca organizacje do budowania szerokich koalicji na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji, tworząc w ten sposób system szybko reagujący na potrzeby ofiar.
Gdański Model na rzecz Równego Traktowania
Kampania społeczna jest kolejnym elementem uchwalonego przez Radę Miasta w 2018 r. Gdańskiego Modelu na rzecz Równego Traktowania – przekrojowej i kompleksowej polityki miejskiej, budującej przyjazny i bezpieczny Gdańsk dla wszystkich, bez względu na różnice płci, wieku, orientacji psychoseksualnej, religii, pochodzenia etnicznego i niepełnosprawności. Model stanowi realizację zasady „równe szanse” w Strategii Rozwoju Gdańska. Do 2022 r. był on jedyną kompleksową polityką dotyczącą przeciwdziałania dyskryminacji na poziomie polskiego samorządu.
Cele Modelu to:
- budowanie spójności społecznej w usługach miasta, aby każdy mógł bez przeszkód korzystać z systemu edukacji, kultury itd.;
- szybka i skuteczna interwencja oraz wsparcie dla ofiar w przypadku dyskryminacji i przestępstw z nienawiści;
- • prewencja uprzedzeń i przemocy w formie edukacji i akcji informacyjnych.
W Modelu zaplanowano aż 179 działań, które zostaną zrealizowane do końca 2023 r. Odbiorcami Modelu są wszyscy mieszkańcy Gdańska, a jego realizacja jest obowiązkiem każdego urzędnika. Osobą odpowiedzialną za politykę równościową jest Monika Chabior – zastępczyni Prezydenta Gdańska.
Najważniejszym partnerem są jednak organizacje pozarządowe, które z dotacji miejskich realizują projekty wsparcia i edukacyjne dotyczące inkluzywności i różnorodności. Łącznie od 2018 r. w ponad 80 projektów realizowanych przez NGO zaangażowanych było prawie 10 tys. mieszkanek i mieszkańców Gdańska. Na realizację Modelu przeznaczano rocznie ćwierć miliona euro.
Gdańskie Centrum Równego Traktowania
W związku ze zgłaszanymi potrzebami mieszkańców Gdańska samorząd, w porozumieniu z organizacjami pozarządowymi, zdecydował o podjęciu działań dla zwiększenia bezpieczeństwa i wsparcia dla osób doświadczających dyskryminacji. Partnerstwo organizacji pozarządowych utworzyło Gdańskie Centrum Równego Traktowania – sieć punktów wspierających osoby doświadczające dyskryminacji (w tym krzyżowej) i przemocy ze względu na swoją tożsamość: wiek, niepełnosprawność, płeć, orientację psychoseksualną, religię i pochodzenie etniczne. Konsorcjum tworzą oddolne organizacje posiadające wieloletnie doświadczenie w pracy z osobami wykluczonymi. Od kwietnia 2019 r. do końca czerwca 2025 r. konsorcjum organizacji pozarządowych oferuje bezpłatne, kompleksowe, środowiskowe wsparcie prawne i psychologiczne mieszkańcom, którzy doświadczyli dyskryminacji. Dodatkowym działaniem Centrum jest prowadzenie rejestru przestępstw z nienawiści w Gdańsku (w tym z „szarej strefy”, czyli tych, które nie są zgłaszane służbom).
Warto dodać, że w mieście funkcjonuje także Rada ds. Równego Traktowania. Jej najważniejszym zadaniem jest monitorowanie zjawisk wywołujących dyskryminację, podejmowanie działań interwencyjnych, edukowanie oraz opiniowanie projektów uchwał i programów Rady Miasta Gdańska.