Fat-shaming w polskiej medycynie

Różni i Równi

Każdy lekarz spotyka się w swojej praktyce z pacjentami chorymi na otyłość, której zwykle towarzyszy wiele innych chorób, m.in. zaburzenia hormonalne, depresja, bezdech senny, choroba niedokrwienna, nadciśnienie, cukrzyca typu 2, stłuszczenie wątroby… Nie wszyscy lekarze informują jednak pacjentów o tym, że otyłość to także choroba, którą trzeba leczyć i można to robić skutecznie.

– Otyłość wydaje się prosta w diagnozie – pacjent wchodzi do gabinetu i już widzimy, na co choruje. Diagnoza postawiona, przechodzimy do leczenia – pacjent musi schudnąć, to w końcu jego wina, że choruje. A leczenie jest proste – więcej ruchu, mniej jedzenia. Tylko jakoś nieskuteczna ta nasza terapia – najwyraźniej pacjent nie zastosował się do zaleceń – tymi słowami dr Aleksandra Mojkowska starała się zainteresować członków społeczności GUMed tematem opieki nad pacjentem chorującym na otyłość. – Pacjent chorujący na otyłość mierzy się nie tylko z chorobą otyłości i jej powikłaniami, ale też licznymi uprzedzeniami i stereotypami narosłymi wokół tego schorzenia i metod jego leczenia. Dodatkowo pacjent wydaje się być „winny” swojej chorobie. Skoro jest wina, musi być i kara, a jest nią w polskiej medycynie fat-shaming – dopowiadała.

Dr Aleksandra Mojkowska – specjalistka chirurgii ogólnej, chirurżka bariatryczna, inicjatorka powołania i członkini Zespołu ds. przeciwdziałania dyskryminacji osób chorych na otyłość przy Rzeczniku Praw Pacjenta poprowadziła 15 marca na platformie Zoom wykład poświęcony fat-shamingowi. Prelegentka przyjęła zaproszenie SKN Komunikacji Medycznej, którego opiekunem jest dr Krzysztof Sobczak z Zakładu Socjologii Medycyny i Patologii Społecznej, włączając się tym samym w działania prorównościowe w ramach Kampanii Różni i Równi. Webinarium moderowała Oliwia Lenkiewicz – studentka IV roku kierunku lekarskiego.

Ze wspólnych badań prowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta, Fundację Osób Chorych na Otyłość OD-WAGA oraz Zakład Socjologii Medycyny i Patologii Społecznej GUMed wynika, że dyskryminacja osób z otyłością jest w Polsce zjawiskiem powszechnym (odpowiedziało tak 9 na 10 badanych). Najbardziej zaskakującym wynikiem badań jest to, że pacjenci chorujący na otyłość wskazali na instytucje medyczne jako miejsca, gdzie najczęściej doświadczają niesprawiedliwego, krzywdzącego traktowania, jak np.:

• odmowy udzielenia świadczenia;
• odmowy zbadania lub leczenia „dopóki pacjent nie schudnie”;
• poniżającego traktowania;
• braku odpowiedniego sprzętu do diagnostyki, leczenia i rehabilitacji oraz karetek;
• poniżających komentarzy;
• niewerbalnych poniżających przekazów (ironiczne uśmiechy, grymasy twarzy).

Rangę problemu pokazują także wyniki badania opinii personelu medycznego nt. kontaktu z chorymi na otyłość. 90% badanych twierdzi, że otyłość jest spowodowana niezdrową dietą i brakiem wysiłku fizycznego, połowa badanych uważa, że jest wynikiem zaniedbania, 60% zarzuca osobom otyłym, że lekceważą zalecenia medyczne, a 30%, że nie dbają o swoją higienę.

Dr Aleksandra Mojkowska podkreślała w swoim wykładzie fakt, że pracownik opieki medycznej, a szczególnie lekarz nie powinien mieć uprzedzeń, gdyż posiada wiedzę opartą na dowodach. Zwróciła też uwagę na fundamentalne w zawodach medycznych poszanowanie godności, intymności i szacunek do pacjenta, niezależnie od jego choroby, stanu świadomości, pozycji społecznej, poglądów, religii, narodowości, płci czy wieku.

Osoby chore na otyłość doświadczają w placówkach medycznych dyskryminacji i stygmatyzacji. 75% to uprzedzenia ukryte, a 67% uprzedzenia jawne – werbalne (#).
(#) Stanford FC, Johnson ED, Claridy MD, Earle RL, Kaplan LM. The Role of Obesity Training in Medical School and Residency on Bariatric Surgery Knowledge in Primary Care Physicians. Int J Family Med. 2015:3;1-8. DOI: 10.1155/2015/841249

• osoba chora na otyłość;
• redukcja masy ciała, redukcja tkanki tłuszczowej;
• choruje Pan/i na otyłość, to groźna choroba;
• otyłość należy leczyć, czy chciałby/ałaby Pan/i podjąć się leczenia?;
• dla skutecznego leczenia potrzebna jest moja i Pana/i współpraca;
• nie mamy sprzętu dostosowanego do Pana/i masy ciała, dlatego proponuję…;
• ponieważ potrzebuje Pan/i specjalistycznego leczenia, kieruję Pana/nią do…

• pamiętaj, że otyłość to choroba, a nie tylko styl życia;
• rozmawiając z pacjentem, spróbuj zrozumieć jego sytuację – pacjent to nie przypadek medyczny, ale człowiek zwracający się o pomoc;
• podczas rozmowy z pacjentem unikaj złośliwych i poniżających komentarzy związanych z jego wyglądem;
• nie komentuj kondycji ruchowej chorego oraz innych objawów otyłości;
• nie lituj się nad pacjentem – on potrzebuje fachowego wsparcia;
• rozmawiaj o otyłości, używając profesjonalnych, ale zrozumiałych określeń;
• przeprowadzając wywiad, zapytaj, czy pacjent choruje na otyłość;
• właściwie określ stopień otyłości oraz jej pierwotną przyczynę;
• wyjaśnij pacjentowi zdrowotne konsekwencje choroby i zaproponuj mu właściwe postępowanie;
• przypomnij pacjentowi, że może być przy nim obecna bliska osoba, co jest szczególnie istotne w przypadku zaleceń wymagających zmiany nawyków żywieniowych;
• jeżeli nie posiadasz wystarczających możliwości diagnostycznych, wskaż pacjentowi miejsce, gdzie otrzyma pomoc (odmowa leczenia bez wskazania innego miejsca może być naruszeniem prawa);
• reaguj, jeżeli jesteś świadkiem dyskryminacji pacjenta chorego na otyłość przez inne osoby.
  
  Wstecz