21.04.2023
O mentorkach, młodych badaczkach i tym, co stoi im na przeszkodzie rozmawiały specjalistki z Uniwersytetu Gdańskiego. Otwarcie 27 marca 2023 r. wystawy pt. Pionierki, badaczki, liderki. Kobiety gdańskiej nauki na UG uświetniła debata, w której wzięły udział: prof. Małgorzata Książek–Czermińska, prof. Anna Zielińska–Głębocka, prof. Krystyna Bieńkowska–Szewczyk oraz prof. Joanna Kruczalak–Jankowska. Dyskusję prowadził dr Maciej Goniszewski.
– Rozpoczynamy nowy etap w historii Uniwersytetu Gdańskiego. Uniwersytetu takiego, jakim chcemy, żeby był: otwartego, równego, odpowiedzialnego i na wskroś inkluzywnego – powiedział na początku spotkania rektor UG prof. Piotr Stepnowski.
Po wypowiedzi Rektora UG dr Maciej Goniszewski, przedstawił uczestniczki debaty:
– Badaczka z Wydziału Filologicznego w 1999 r. była pierwszą kandydatką na stanowisko rektora UG – opowiadał moderator. – Osiem lat później została pierwszą kobietą, która otrzymała Nagrodę Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza.
Pierwszym tematem były mentorki – naukowe, jak i takie, których postawa zainspirowały uczestniczki debaty. Podczas tej części dyskusji padły m.in. imiona dwóch specjalistek biotechnologii – prof. Ewy Łojkowskiej, która nieustannie pracuje nad poprawą sytuacji kobiet na UG m.in. poprzez projekt MINDtheGEPs oraz zasłużonej badaczki i dydaktyczki prof. Anny Podhajskiej. Ekspertki przytoczyły także prof. Marię Janion, której postać stała się leitmotivem całego wydarzenia.
– Kształcenie nowych doktorów to była jej pasja. Z jednej strony odkrywała nowe dziedziny humanistyki i sztuki, a z drugiej pracowała z nami. Była artystką w sztuce uczenia – wspominała promotorkę prof. Małgorzata Książek-Czermińska. – Podnosiła tematy, których nikt inny nie poruszał w Gdańsku. Przynosiła intelektualne nowinki dzięki regularnym podróżom do Warszawy i książkom z Paryża. Jednocześnie, jeśli ktoś z nas nie przykładał się do lektury, to rzeczywiście można było dostać po głowie, zostać połkniętym, pogryzionym i wyplutym.
Omawiając sytuacje kobiet na uczelniach nie mogło obejść się bez tematu wyzwań i dyskryminacji, z którymi zmagają się starsze, jak i młodsze pokolenia badaczek. Prof. Joanna Kruczalak-Jankowska odczytała wyniki raportu Narodowego Centrum Nauki z lutego 2022 r., w którym pytano badaczy i badaczki o kwestie różnic płciowych podczas rozwijania kariery naukowej. Z dokumentu wynika, że barierą dla kobiet nadal są m.in. nierówne płace, utrudnianie awansów oraz nieproporcjonalne obciążanie obowiązkami dydaktycznymi i administracyjnymi.
Prof. Anna Zielińska-Głębocka zwróciła uwagę na dysproporcję płciową w swojej dziedzinie oraz podzieliła się doświadczeniem ze spotkania Rady Polityki Pieniężnej z inwestorami, podczas którego badaczka z UG była jedyną kobietą.
– Taką mamy sytuację, że ważniejsze stanowiska w korporacjach, czy instytucjach związane z gospodarką i polityką gospodarczą zajmują głównie panowie – opowiadała ekonomistka. – To prowadzi do tego, że absolwentki kierunków ekonomicznych czasami wolą zostać na uczelni i pracować naukowo, bo jeśli pójdą do biznesu, to będą się tam czuły bezradne.
Pomimo tych problemów uczestniczki debaty o nowym pokoleniu badaczek wypowiadały się pełne nadziei.
– W moim przypadku to właśnie moje młode koleżanki mnie inspirują. Przykładowo dr hab. Ewelina Król, prof. UG pełniąca funkcję dziekan Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG i GUMed to nasza doktorantka. Kiedy na nią patrzę, to mi serce rośnie. Niesamowicie radzi sobie z obowiązkami dziekana, pracą naukową, obowiązkami rodzinnymi i do tego jeszcze uprawia surfing – opowiadała prof. Krystyna Bieńkowska-Szewczyk. – Co mnie cieszy wśród młodych kobiet, to to, że są znacznie bardziej pewne siebie – nie załamują się z powodu różnych niepowodzeń i nie poddadzą się w sytuacjach, w których starsze pokolenie kobiet dotychczas ustępowało.
Po debacie padło wiele głosów z publiczności. Wypowiedziały się także badaczki wymieniane przez uczestniczki debaty jako mentorki, w tym prof. Ewa Łojkowska, czy prof. Beata Możejko.
Na koniec spotkania głos zabrały inicjatorki wystawy – dyrektor Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego Marta Szaszkiewicz oraz kierownik Muzeum Nauki Gdańskiej dr Ewa Bojaruniec–Król. Organizatorki podsumowały dotychczasowe wydarzenia oraz zapowiedziały kolejne edycje spotkania m.in. w ramach kampanii Różne i Równe. Dyskusję zakończyło wspólne zwiedzanie wystawy pt. Pionierki, badaczki, liderki. Kobiety gdańskiej nauki w nowym świetle Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego.
Kampanię Różni i Równi / Diverse & Equal realizuje Gdański Uniwersytet Medyczny we współpracy z Uniwersytetem Gdańskim, Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, Urzędem Miasta Gdańska oraz Związkiem Uczelni im. Daniela Fahrenheita w Gdańsku. To drugi etap autorskiego projektu GUMed pt. Kultura Szacunku / Culture of Respect, poświęconego szeroko rozumianemu zagadnieniu równości.
Pomysłodawczynie wystawy i debat to przedstawicielki Muzeum Nauki Gdańskiej – Muzeum Gdańska (MG) i Muzeum Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Autorkami tekstów i koncepcji wystawy są: dr Ewa Bojaruniec-Król (MG), Monika Głowińska (MG), Marta Szaszkiewicz (UG), Magdalena Jaszcza (UG), prof. Ewa Łojkowska (UG), prof. Beata Możejko (UG), Magdalena Nieczuja-Goniszewska (UG), dr Anna Lepacka (PG) i Barbara Ząbczyk-Chmielewska (PG). Wystawę zaprojektował Alan Stocki z Zespołu Prasowego UG.
fot. Marcel Jakubowski/UG